Neen!

Wat blijkt? Een screenzombie kan best een mening hebben.

Gisteren was er een uitzending van Terzake over het gebruik van tablets in kleuterklassen. Ik werd verwittigd met de elektronische tamtam en overwoog even gewoon verder te lezen in mijn boek.
Iedereen weet ondertussen immers: als de woorden tablets en kleuters in één zin worden gebruikt in een duidingsprogramma is dat zelden goed nieuws. Hysterische overdrijvingen over afstompende nieuwe media zijn beter voor de kijkcijfers en leveren een grotere hastagscore dan genuanceerde verhalen.

Ik keek toch, uit eerlijke beroepsernst. En wat een fijne rit was me dat, zeg. De aankondiging van de reportage zette meteen de toon, met een ongerust kijkende Annelies Beck en een welgemikt: “De experts zien de evolutie met lede ogen aan.”

Mijn lede ogen moesten toen al een beetje rollen, en ik moet u niet vertellen dat het er niet op verbeterde toen bleek dat de experts in deze vertegenwoordigd werden door slechts één meneer: Dr. Theo Compernolle.
Ik kende hem niet. U misschien ook niet, maar het onderwerp was wel mijn vak en ik ging ervan uit dat ik misschien een cruciale gezaghebbende stem in het vakdomein had gemist. Dus gooide ik snel Google open, want zo zijn wij ICT-ers geprogrammeerd.

(Ik leer mijn studenten als test om bronnen te beoordelen de CRAP-test. Een schone checklist, vind ik dat. De A in het letterwoord staat voor Authority: wie is de auteur en is hij/zij een autoriteit terzake? Terzake is hier een kernwoord, en ja the pun is intended.)

Wat bleek? Ongetwijfeld zal Dr. Compernolle vriendelijk, goedgekleed en verstandig zijn, en ook expert in heel veel dingen.
Ik lees op zijn site bijvoorbeeld over boeken als “Ontketen je Brein”, “Stress: VRIEND EN VIJAND” “De POWER NAP”.
Interessant op zich, maar nog geen reden om iemand op te voeren als de vertegenwoordiger van De Unie van Bezorgde Experts Inzake Tablets Bij Kleuters, lijkt me.

Nog verder zoeken leerde me dat hij co-auteur is van een handvol opvoedingsboeken. Aan de ene kant: welke zichzelf respecterende psychiater is dat niet, tegenwoordig? Aan de andere kant: de redactie van Terzake zal vast wat research gedaan hebben, ernstig actualiteitsprogramma zijnde.

Ik gaf de goede dokter dus het voordeel van de twijfel en keek hoe hij in de reportage peuters in de weer met een tablet observeerde. En toen ging het fout.
Er werd geciteerd uit een aantal sowieso al gecontesteerde onderzoeken en op geen enkel moment vroegen de Terzake-mensen naar enige staving, of werd er overwogen er misschien nog iemand bij te halen die een andere visie heeft. Neen hoor. Theo mocht de volle zes minuten helemaal alleen vullen.

Dr. Compernolle had bovendien duidelijk geen schroom om na deze observatie een paar fantastische uitspraken naar kijkend Vlaanderen te gooien. Kinderen werden screenzombies genoemd, ICT was de duivel en oh ja, er was ook nog iets met gender.

Ik geef u de highlights van de avond, gewoon om de dokter te helpen bij de selectie voor het kopje one-liners op zijn site.

“Zoals ze bezig zijn, dat is zoals ratjes. Op een hendel duwen en een beetje eten, ook al hebben ze geen honger meer. ”
“Hoe meer kinderen bezig zijn met ICT, hoe slechter ze presteren, hoe slechter ze sociaal functioneren.”
en mijn persoonlijke favoriet:
“Dat het goed is voor het ontwikkelen van kennis en inzicht in ICT is volslagen onzin. _AL_ het onderzoek bewijst het tegendeel.”

Mijn reacties waren achtereenvolgens:
a. “Ik wil AL HET ONDERZOEK lezen!” naar mijn tv roepen
b. Klagen tegen Pedro op twitter (hij schreef ook over de uitzending trouwens. Hij kent er iets van. Dit is een hint, Terzake.)
c. Beslissen er niks over te schrijven. Het de volgende dag toch doen.

Volgende week Koppen over Tablets. Ik heb er nu al zin in.

22 thoughts on “Wat blijkt? Een screenzombie kan best een mening hebben.

  1. LOL Heb ook met mijn ogen gerold
    Mijn commentaar (binnenshuis weliswaar) was: “Maar goed dat we ze altijd toegang gegeven hebben tot ITC. Wie weet hoe slim waren ze anders. Wisten ze op school helemaal niet wat ermee gedaan.”

    Geef die kleuters een week met die tablet. Wedden dat als het nieuw er af is het spelgedrag terug evenwichtiger verdeeld zal zijn.

  2. > “Dat het goed is voor het ontwikkelen van kennis en inzicht in ICT is volslagen onzin.”
    Ik heb de reportage niet gezien, maar ik ben geneigd dat ook te denken. Dan lees ik “kennis en inzicht in ICT” weliswaar niet als de vaardigheid om met ICT-toepassingen te werken, maar als kennis en inzicht in hoe die toepassingen werken (o.a. algoritmisch denken).
    Eenvoudige mechanische dingen zijn voor een kind nog te doorgronden en bij oude computers kon je ook nog veel tonen door die open te maken, maar door de miniaturisatie wordt het steeds moeilijker om iets te laten zien van hoe het werkt.
    Tegenwoordig zijn de tablets enerzijds en de spelletjes die erop draaien anderzijds ook zo mooi gemaakt dat iemand die ermee opgroeit zich niet hoeft af te vragen hoe dat zo kan werken – het is er gewoon en het werkt (meestal). Waaruit ik overigens niet de conclusie trek dat kleuters er beter niet mee in contact komen, enkel dat we niet moeten overschatten wat een kind (of een volwassene) daaruit leert over informatietechnologie.

    1. Maar het gaat toch niet enkel over wat ze leren OVER ict? Het zou och ook moeten gaan over wat ze TOUT COURT leren?

  3. Hé, je reacties lijken op de mijne als ik Wouter Duyck over de uitgestelde studiekeuze bezig hoor!

  4. Jongens toch. Ik zou eens moeten opsommen wat schermtijd mijn oudste (4) al opgebracht heeft. Véél! Van Kai-Lan leert ze Chinees. Van Dora Engels (haar uitspraak is al best goed eigenlijk). Van Umizoomi heeft ze al enorm veel wiskundige begrippen geleerd, ze is daar ongelooflijk rap mee weg. Bovendien helpen die tekenfilms haar ook heel wat sociale vaardigheden beter te begrijpen (mededogen, geduld, helpen, doorzetten,…) Dankzij een app op mijn gsm – Dora at the dentist – is haar angst voor de tandarts weggegaan. Puzzelen doet ze als de beste, op apps of met échte puzzelstukken. Cijfers, letters, nieuwe woorden, technieken, concepten: allemaal dingen die ze oppikt van tv of tablet. Ik vind dat een ongelooflijk medium, en waar ik vroeger sceptisch was, ben ik helemaal veranderd van mening nu ik zie hoeveel ze daarvan leert, op een speelse manier, op haar eigen temp, door iets te doen wat ze graag doet. Er is eigenlijk maar één belangrijke voorwaarde: alles met mate! Neen, het zou niet goed zijn als kinderen thuis of in de klas de héle tijd met tablets zouden spelen. Helemaal niet. Er zijn nog véél andere dingen belangrijk in het leven ook. Maar verdorie zeg, laat al die so-called experts eens hun kop uit het zand halen en kijken wat er écht gebeurt! En Terzake, we léven nu eenmaal niet meer in het jaar 1992, get used to it!

    1. Rechtzetting opdat u zich niet zou vergissen: het gaat hem over ALLE kids die ongevraagd het gebruik van die (commerciêle, onnodige elect. snufjes) opgedrongen worden, thuis maar erger, ook in de klas. Dat uw kind er “voordeel” zou uit halen (woordjes kunnen naäpen in een of andere vreemde taal) betekent hoegenaamd niet dat het deze woorden zal kunnen gebruiken in een andere context – integratie, weet u wel… – . Mijn dochter kan een korte Franse conversatie met me spelen: als ik haar vraag wat de betekenis is van de tekst, moet ze me het antwoord schuldig blijven… . 1992 of 2015, m.i. houden uw “argumenten” helemaal geen steek. De kids komen sws op een dag automatsich in contact met al die (nodeloze) (speel)prullen. Van de klas werd over de laatste dennia nu eenmaal een “leuke” speelplaats gemaakt, bedoeld om de kids het leren&leven niet té lastig te maken. Stel je voor dat ze op 6 jarige leeftijd al tekenen van een burn-out zouden vertoenen… . Neen, geachte mevrouw, na 38 jaar leservaring, in het S.O. (Frans) – grotendeels zonder electron. snufjes), kan ik u gerust stellen: al die prullaria zijn beslist niet noodzakelijk om een gedegen, toereikende kennis op te bouwen, graad na graad. En dat de tekstverwerking, doelgericht en juist gebruik van internet onlosmakelijk verbonden zijn met de laatste graad S.O. en uiteraard met “verder studeren”, betekent helemaal niet dat kids uit BaO & S.O. (1ste graad) een handicap zouden oplopen zonder het gebruik ervan (of slechts zeer elementair & matig gebruik) tijdens die prille, zo belangrijke studiejaren. “Kennis”(?) van de informatica hoort op school m.i. NIET tot de basiskennis van de 3 tot 14 jarigen: ze komen er sws – of we dit nu leuk vinden of niet. – toch mee in contact op andere momenten in het Leven. Dat de lesgevers in deze onderwijsvormen zich maar eerst en vooral inlaten met talen, wiskunde, maatschappijleer & wereld-oriëntatie; dat de lesgever hierbij af en toe de hulp ingeroept van het internet, lijkt me volledig te verantwoorden; als de kids hierbij hun zgz “opgedane” kennis aanwenden in de klas, zal vaak gebeuren puur uit speelplezier – weinig doelgericht – en weinig meerwaarde bezorgen. De 1ste taak van de leraar bestaat er nameijk in kennis over te brengen en ervoor te zorgen dat de meeste lln. deze effectief ook kunnen integreren.

  5. Hebben we niet wat angst om te veranderen?
    Onderwijs betekent niet het vullen van een emmer maar het aansteken van een …vuur. Indien de leerkracht van vandaag de snel veranderende technologische context uit het oog verliest wordt hij binnenkort ‘overruled’ door de techno kids die in hun vrije tijd gretig smullen van de laatste ICT- technologieën.
    We hebben dringend nood aan: More ‘open source’ and ‘open mind’. De statische (bureaucratische en pedagogische) omkadering van het lesgebeuren heeft zo zijn beste tijd gehad! Afvoeren maar!

  6. Ik vind het een geweldig interessante discussie, kinderen en ICT. Wij merken thuis ook dat het niet simpel is om de juiste ‘richtlijnen’ mee te geven aan de kinderen wat betreft hun tv/tablet/laptop/gsm gebruik.

    Wat ik wel al heb ondervonden is dat begeleiding van groot belang is. Een kind zomaar een tablet in handen duwen… ik weet niet of ze daar echt veel van opsteken. Sommige kinderen misschien, maar lang niet allemaal.

    Als je iemand zomaar in een auto zet, zal die op den duur wel leren rijden, maar een goeie chauffeur wordt het nooit vrees ik.

  7. Hoi I.,

    ik zou eigenlijk wel graag eens een langere post lezen met je eigen mening hierover. Ik moet toegeven: in mijn hoofd rijmen onschuld en tablets niet zo goed als ik over mijn eigen kind nadenk. Het speelt ook wel mee dat ik zelfs voor mezelf (nochtans een moeder, geen grootmoeder) huiverig sta tegenover al de nieuwe hippe dingen. Dus voorlopig is het simpel: ik héb geen tablet, ik heb – zelfs, stel je voor – geen internet op mijn ongelooflijke basic gsm. Soms denk ik dat ik, die een open, progressieve houding nochtans zo ongeveer het grootste goed vind, mezelf afsluit van wat er gaande is. Anderzijds kan ik dat weer stevig relativeren als ik me bedenk hoe de zaken globaal gezien geregeld zijn.

    Desondanks: vanuit het tablet-loze standpunt beangstigt het me wel dat mijn kind op de kleuterschool bezig zou zijn met dingen die ik zelf niet eens ken. Dus: een post ter zake zou ik echt wel appreciëren, als je eens zonder inspiratie zit.

    1. Awel S., ik zet dat op mijn lijstje om er eens deftig over te schrijven als ik eens wat meer tijd heb.

  8. ik ben geen digital native maar mijn ouders gingen van in het begin mee in het verhaal. Ik ben zelf begonnen met een c64 met cassettes. Ik moet nu nog die CRAP aanhoren over dat dat toch allemaal slecht is voor kinderen en dat er daar toch niets goeds uit kan komen. Als een tiener het even moeilijk heeft met puberen dan hoor je ‘ah ja, natuurlijk … het is dan ook een gamer’. Mijn man is jaloers op de vaardigheden ik ik heb en die voor hem duidelijk toe te schrijven zijn aan het digitale bad dat ik al heel jong kreeg. Mijn drie kinderen zitten alle drie op PC, tablet of xbox. De jongste is 20 maanden. CRAP vind ik dat soort stelling. Er is sinds de jaren 80 op dat vlak nog niet veranderd.

  9. Veel verstandige dingen al gezegd over dit onderwerp, in de commentaren hier.
    Ik zou er nog aan willen toevoegen (voor S.?) dat het vandaag veel verder gaat dan het verschil tussen iemand die in de jaren 80 een computer had en wie die niet had.
    Tenzij er een totale jarenlange blackout komt zoals in de serie Revolution kan je niet meer onder de ICT revolutie uit zonder daar serieuze hinder van te ondervinden.
    Voor jezelf kan je eventueel die keuze maken, voor je kinderen volgens mij niet. Opgroeiende kinderen worden zowiezo aan vanalles blootgesteld dat je anders had gewillen… Dat gaat van cola drinken op een verjaardagsfeestje, bij een vriendinnetje naar een tv-programma voor volwassenen mogen kijken, tot bij de buurjongen achter de computer zitten giechelen bij schunnige youtube filmpjes. Je kan ze maar beter wapenen en begeleiden in deze dingen. Of je nu zelf vindt dat dat al op kleuterleeftijd moet beginnen of niet, ze zullen er onvermijdelijk mee in contact komen en voor je het weet staan je kinderen mijlenver voor. Ik ben heel blij dat mijn aankomende tieners nog altijd alles komen vragen/vertellen/laten zien wat ze gevonden hebben op internet, omdat ze weten dat ik hen ermee kan helpen. En ze komen steeds vaker met iets af waar ik nog nooit van gehoord heb, een spel, een site, een app…voorlopig nog aan mij om uit te maken wat ze mogen installeren (op hun eigen tablet) en wat niet! De app van Frans bij het leerpakket van uitgeverij Van In (5de lj) mocht wel 🙂

  10. Ik ben gewoon doorgezapt toen die “expert” begon. Ik dacht dat hij ook nog zou gaan zeggen dat de melk zuur zou worden als er een trein langs de weides zou gaan rijden.
    Man, ik ben blij dat mijn kinderen al mee zijn met tablets en al, ik kan ze amper zelf bijbenen, als het over die dingen gaat. Hetgeen ze nu leren met die tablet en andere technologie is een basis voor later, en die revolutie gaat énorm snel.

  11. Theo Compernolle is geen opvoedingsexpert, en het is een beetje een ‘management-goeroe’, maar ter zijner verdediging: hij weet wel zeer veel af van cognitie, en dat is – als ik het goed begrijp – eigenlijk ook waar de meeste van zijn boeken over lijken te gaan. Ik begrijp dat zijn nogal provocerende uitspraken tot ergernis leiden, maar ze afdoen als totale onzin is misschien toch ook weer wat kort door de bocht.

    Nieuwe media, en tablets in het bijzonder, kunnen absoluut tot positieve resultaten leiden in het onderwijs. Ook hier in huis wordt er veel en graag met de Ipad gespeeld, en ben ik zowel als ouder en als wetenschapper overtuigd van het potentieel van tablets.

    Compernolle is echter terecht bezorgd, omdat recent onderzoek onder andere aangeeft dat specifieke eigenschappen van interactieve media zoals Ipads maar ook smartphones, ertoe kunnen leiden dat we voortdurend en meer en meer gaan hunkeren naar de voortdurende informatieve en sociale beloningen die we van de technologie krijgen. In de pers en/of publieke opinie wordt er naar dit soort van fenomeen al snel verwezen met begrippen als ‘verslaving’ (of hier ‘screenzombies’), en dat is natuurlijk wat overdreven. Maar recente studies tonen toch overtuigende bewijzen dat veel mensen ‘checking habits’ ontwikkelen (bvb. de gewoonte om voortdurend je gsm of facebook te checken), en dat deze checking habits mogelijk nadelig zijn voor verschillende taken die we uitvoeren (bvb. autorijden, …) omdat multi-tasken nu eenmaal iets is waar we (cognitief gezien dan) slecht in zijn.

    Eigenlijk staat dit fenomeen los van het onderwijs an sich, en is het begeleide gebruik van tablets in de klas wellicht het ‘minst riskant’ om dit soort van gewoontes te ontwikkelen omdat er hier sowieso veel restricties opgelegd worden, zowel in termen van content als in termen van gebruik (tijdsduur, alleen vs. samen gebruiken, …). Terzake had hier dus wellicht inderdaad beter een andere, bij voorkeur pedagogische expert ingehuurd.

    Over tablets en jonge kinderen is tot op heden weinig onderzoek beschikbaar, en veel van de uitkomsten van dit onderzoek zal afhangen van de insteek (wat wil de onderzoeker bewijzen). Nuance is alleszins het kernwoord – media effecten vinden niet plaats in een vacuum, maar in een complex stelsel van intra-, interpersoonlijke en omgevingsfactoren.

    wie meer wil lezen over de veronderstelde negatieve effecten van media-multitasking en cognitie:
    Rosen, L. D., Carrier, L. M., & Cheever, N. A. (2013). Facebook and texting made me do it: Media-induced task-switching while studying. Computers in Human Behavior, 29(3): 948-958.
    Oulasvirta, A., Rattenbury, T., Ma, L., & Raita, E. (2011). Habits make smartphone use more pervasive. Personal Ubiquitous Computing, 16(1): 105-114.
    Carr, N. (2010). The juggler’s brain. The Phi Delta Kappan, 92(4), 8-14.

    1. Ik vind dit echt een comment waar ik iets mee kan, Mariek. Dank!
      Naar de invloed van technologie op kinderen is inderdaad (beperkt) onderzoek gevoerd, maar zoals je al aangeeft is er geen eenduidig resultaat. Ik heb dus niks tegen enige voorzichtigheid, integendeel.
      Maar ik stoorde me hier vooral aan het feit dat er blijkbaar maar één expert (bij wie het strikt gezien dan nog niet eens zijn vakgebied is) beschikbaar was, die bovendien geen enkele behoefte had aan nuance. En dit nogal extreme beeld dan ook nog in extreme bewoordingen mag komen uitleggen. In prime-time. Zonder enige tegenwicht. Ik vind dat Terzake beter moet doen dan dat.

  12. Terzake moet inderdaad beter doen dan dit – dat ze er geen pedagoog hebben bijgehaald (en/of als ik pleit voor mijn eigen kraam: een communicatiewetenschapper) is echt een grote zonde. Er zijn bovendien verschillende onderzoeksprojecten lopende over tablet-gebruik in scholen – als ik even zoek, kom ik bvb. zo op EduTablet (iMinds project). Maar ja, een ‘moral panic’ verkoopt altijd beter, he.

    1. Tja, is sws een loze discussie: de elitaire links/groene polit. INcorrecte pedagoochelaars/ pedagologen hebben ook met het pushen van het nodeloze gebruik van digit. snufjes, ons Vlaamse onderwijs nog verder naar de afgrond geduwd. Ten minste dit is wat ik ervan denk als lesgever S.O. met 39 jaar lange en onberispelijke staat van dienst.
      Ten info, vemeld ik even een column in het ommercieel tijdschrif “Karaat”, febr. 2017. Een kinderfysiotherapeut en een neuroloog zijn er aan het woord. Voorwaar duidelijke analyses die het gebruik van tablets voor kids 3-6 j ten stelligste afraden.
      De discussie ga ik niet meer aan, tenzij “men” naar mijn mening vraagt.
      M.a.w., het onderwijs met in zijn essentie kennisoverdracht, heeft écht geen nood aan die digit. snufjes want dit biedt er alvast geen meerwaarde aan. Pure Spielerei maar dit kadert heel goed in de visie van vermelde “onderwijsexperten”: het lesvolgen moet 1st en vooral leuk zijn… . Het kadert m.i. ook volledig in de linkse sfeer vh egalitarisme en de haat jegens de uitmuntendheid. A bon entendeur, salut!

Leave a Reply to Sylvia Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *