moeilijk

Over spiegels, onderwijs en een speech.

Jaren geleden schreef ik eens een stuk over een staking, hier op deze blog. Ik had me toen al een paar dagen zitten opwinden over de flinkigheid van zoveel mensen rondom mij en dan voornamelijk op sociale media, en het moest er opeens uit. Ik heb daar nooit spijt van gehad, maar ik ben toen wel hard geschrokken van de ruwe commentaren die mijn richting uitkwamen. Hier, in de commentaarsectie van de krant die het stukje overnam, maar vooral in mijn mailbox. Dat mensen de moeite namen om mijn mailadres op te zoeken om mij vervolgens op een compleet overtrokken manier (en niet gebaseerd op echte informatie) uit te schelden voor het vuil van de straat, ik was daar oprecht niet goed van.

In de jaren daarna heb ik een paar keer de drang gehad om nog eens zoiets te schrijven. Er is veel om verontwaardigd over te zijn, immers, en vergis u niet: ik kan nog steeds erg verontwaardigd zijn. Meestal ben ik het sinds dat incident echter in besloten kring. Voornamelijk omdat die openbare ruwheid mij soms wat bang maakt. Maar misschien is dat niet echt de manier waarop we met onze opinies moeten omgaan. Misschien is het tijd om eens een keer meer te zeggen wat we denken.

Laatst was ik op een debat en iemand zei daar iets wat ik in de loop der jaren regelmatig in teksten ben tegengekomen. Kinderen leren door vensters en spiegels. Ik noteerde het deze keer in mijn boekje, en ik moet er sindsdien nog vaak aan denken.

Vensters. Mensen die de blik van kinderen richten. Die voor hen de werkelijkheid kaderen, die hen wijzen op interessante zaken. Die het leren van kinderen begeleiden en hen tonen waar en wat ze kunnen ontdekken.

Dat we de kans hadden om onze kinderen grotere vensters te geven, met een breed uitzicht en met minder strikte hokjes, en dat we die kans niet hebben gegrepen: dat is voor mij het grootste verdriet van de onderwijshervorming.
Ik zeg we, ja. Omdat we als samenleving hebben gekozen voor de mensen die de hervorming in zijn huidige vorm tot een akkoord hebben gebracht. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid. En ik mag dan nog zo hard in het kamp dit is een gemiste kans zitten: het is waar wij in het onderwijs nu eenmaal zullen moeten mee werken, de komende jaren.

Vensters dus. Maar ik moest de laatste dagen toch vooral aan de spiegels denken. Dat kinderen leren hoe menselijke relaties in elkaar zitten door te kijken naar volwassenen. Dat mensen leren over wat acceptabel is en wat niet door te kijken naar andere mensen om hen heen.

In zijn speech om 2017 in te luiden, had Bart De Wever het trots over het akkoord rond onderwijshervorming. En neen, ik noem hem niet bij zijn koosnaampjes die hij bij zijn tegenstanders krijgt op sociale media. Hij is niet de gouwleider, of de grote leider. Hij is Bart De Wever, partij-voorzitter van de grootste partij van Vlaanderen. En hij zei dit:

“Het Vlaams onderwijs is en blijft bij het beste ter wereld. Geef sommigen hun zin en dan zitten alle leerlingen binnenkort tot hun 16 jaar allemaal samen in de richting Wiskunde-Haartooi-Mechanica-Moderne talen-Latijn-Houtbewerking. En om de ongelijkheid helemaal uit te sluiten mag daar in de klas vooral niemand nog zijn vinger opsteken.”

In zijn laatste zin verwijst hij naar een onderzoek waaruit blijkt dat het niet efficiënt leren is, als de enige vorm van interactie leraar-leerlingen het stellen van vragen-vinger opsteken is. Het blijkt dat een bepaalde methode (vinger opsteken) minder goed werkt, als je bepaalde doelstellingen (alle kinderen bij je les betrekken) hebt.
Dat Bart De Wever het onderzoek op deze manier aanhaalt in zijn speech, kan twee dingen betekenen: ofwel heeft hij geen zin om bewijsvoering te zien die de eigen (subjectieve, want niet op wetenschap gebaseerde) perceptie tegenspreekt, ofwel is het doel van onderwijs volgens hem *niet* om alle kinderen te betrekken. De ene optie is blind overtuigd zijn van het eigen gelijk. De andere is een elitaire visie op onderwijs.

Dat is visie. Een partijvoorzitter heeft die hopelijk en mag die gerust verkondigen, dat is waar.

Maar daarnaast klopt inhoudelijk niet, wat hij zegt.

Het Vlaams onderwijs is niet en blijft niet het beste ter wereld. Het Vlaams onderwijs is ok, maar enkel voor bepaalde kinderen. Er zijn daar veel rapporten over, die jaar na jaar bevestigen wat de mensen in het werkveld voelen: een verandering was noodzakelijk. En dus waren er plannen, maar nergens — zelfs niet in zijn meest doorgedreven vorm — werd daarin gesproken over allemaal samen in één richting Wiskunde-Haartooi-Mechanica-Moderne talen-Latijn-Houtbewerking.
En dat is hetgeen mij het meest verdrietig maakt. Mensen hebben daaraan gewerkt, aan die plannen. Mensen met kennis over de feiten en kennis over de praktijk. Daar is jaren over gepraat en aan bijgestuurd. En al die mensen worden met die paar zinnetjes compleet belachelijk gemaakt. Het is de retoriek van het grote gelijk, overgoten met dat eeuwige sarcasme en het moedwillig negeren van elke menselijke invalshoek. Op flessen trekken om een punt te maken.
Bullying, zo heet dat in het Engels.

De partij-voorzitter van een grote partij communiceert op deze manier.

Kinderen leren door spiegels.

17 thoughts on “Over spiegels, onderwijs en een speech.

  1. We kunnen dan bijna met z’n allen alleen nog maar hopen dat het het eerste is: blind overtuigd zijn van eigen gelijk. Dan is het tenminste nog van domheid en niet beter weten. Als het optie twee is, die elitaire visie en het niet nodig vinden om alle kinderen te betrekken, dan is het moedwillig. En dat is pas een trieste vaststelling.

    1. Ik vrees een beetje (veel) dat het optie 2 is. Het is niet de eerste keer dat iemand uit die partij (of een zoon ervan) zich uitlaat in het voordeel van een elitair onderwijs, waar “het kaf van het koren moet gescheiden worden”. Een paar jaar terug heeft de zoon van een ander kopstuk van die grootste partij en praeses aan de UA toch vlakaf gezegd dat niet zomaar iedereen de kans moet krijgen om universitaire studies te doen. Dat dat het voorrecht moet blijven van de elite?

  2. Spijtig dat je toen zo’n reacties moest krijgen, want ik lees nu eenmaal graag iemand anders zijn gedacht. Het helpt mij om onze samenleving of toch een bepaald aspect daarvan eens door een andere bril te zien. Want of je het nu draait of keert, op dat vlak blijven we allemaal een beetje kind. Wij leren en vormen een genuanceerde (!) mening door naar anderen te kijken/luisteren. (Want een mening vormen is niet moeilijk dezer dagen, die nuanceren en er zeker van zijn dat het volledig de jouwe is, dat is pas de kunst!)

    Bedankt voor jouw visie en om die met ons te delen!

  3. Mooi dat je beleidsmensen en onderzoekers noemt. Want ja, dit is geen links, progressief ding (de hervormingsplannen), maar wel resultaat van (internationaal) onderzoek en beleidservaring. En kennis van zaken. Jammer…echt zo jammer. En het simplisme en cynisme van de partijvoorzitter van de grootste partij van vlaanderen is stuitend.

  4. Heel mooi geschreven! Ik ken het onderwijs enkel via mijn kinderen, en de verhalen van andere mensen . Hoe ziet jouw ideale onderwijs wereld eruit?

  5. “Maak een karikatuur van je tegenstander en val de karikatuur aan.” Dat is iets wat N-VA helaas maar al te vaak doet. Dat en onderzoeksresultaten negeren. Of verwijzen naar onderzoek die naam niet eens waardig, omdat het bulkt van de tekortkomingen. Ik heb het dan over Wouter Duyck en zijn eeuwige riedeltje dat vroege tracking te verkiezen is boven late tracking. Pijnlijk.)

  6. Jammer, dat is wat ik vind van die hervorming die er geen is. Zeker nadat ik onze profjes jaren geleden vol vuur hoorde vertellen over de pijplijnplannen. Vorig jaar hadden we zelfs een volledig vak over de voor- en vooral nadelen van vroege tracking. Gisteren las ik in De Standaard: “de hervorming wordt geen eenheidsworst”, net alsof dat ooit de bedoeling was geweest.

    Ik kan hen wel begrijpen, de politici, die als enige referentiekader hun eigen onderwijservaringen hebben. Die “toch ook zijn grootgeworden met Latijn en Grieks”. Als je niet verder kijkt dan je eigen kader, zie je ook niet wat anderen moeten missen. En tegelijk is dat gewoon doodjammer. Om jaren pijplijnwerk te vergooien met wat politiek geruzie, om uiteindelijk te komen tot een uitholling van het vorige systeem. Beter geen hervorming dan een halfslachtige hervorming, toonden Nederland en het VSO. (Beter niet te veel politiek gemoei met onderwijs, toonde de hele geschiedenis van onderwijshervormingen die draaien met de wind en de kleur van de vaandeldragers. Maar dat is een ander verhaal).

    We hebben nog een lange weg te gaan.

  7. Groot gelijk.
    Alleen jammer dat zoveel mensen dit gewoon slikken en ijverig ja knikken. Dankzij uitspraken als deze worden de leerkrachten altijd weer in een slecht daglicht gesteld. Zo zal het misprijzen blijven groeien en blijven leerkrachten autoritaire wezens met teveel vakantie (daar heeft hij nu gelukkig niets over gezegd).
    Vanwege een leerkracht-op-rust.

  8. Ik was ook echt niet goed van de uitspraak over “Wiskunde-Haartooi-Mechanica-Moderne talen-Latijn-Houtbewerking”. Domeinen betekenen niet dat alles één pot nat wordt. Maar het erge is dat het zo zal blijven hangen. Iedereen zal zeggen “ja inderdaad, hoe komen ze erbij, Wiskunde-Haartooi-Mechanica-Moderne talen-Latijn-Houtbewerking, bedankt BDW!
    Gemiste kans, ja. Het leek me een heel goed idee om domeingericht te werken om de tussenschotten kwijt te raken, tenminste als het goed vormgegeven werd. Goed vormgegeven is _niet_ dat ASO “domeinoverschrijdend” wordt en TSO/KSO/BSO zich wel op domeinen richt. Een volle lijn. En dat de “zwakkere richting humane wetenschappen in het ASO blijft bestaan” duidt aan dat de hiërarchie gewoon zal blijven doorgaan. En politici daar op die manier over communiceren.

    Triestig.

  9. De onderwijskoepels die naar voren komen met een gezamenlijke visie was ongezien, maar dat moeten we toch niet zomaar aannemen? We maken er een Belgisch compromis van en bijgevolg een hervorming die geen hervorming is. Een gemiste kans, helaas.

  10. Mooi gezegd! En helemaal terecht! Zou hij echt niet snappen dat hij hiermee de kansen van een generatie kinderen, of toch van een substantieel deel ervan, compleet ondergraaft? Is het domheid/intellectuele luiheid, angst of pure demagogie en berekening wat hierachter schuilt? Ik vraag mij dat oprecht af… en ik weet ook niet wat ik het ergste zou vinden.

  11. In de Benedictuspoort-Ledeberg werken ze dus al met die domeinen en dat werkt goed. Er is ook meer contact tussen de verschillende richtingen ASO-TSO-BSO en dus minder stigma (of die indruk heb ik toch). Jammer dus voor de rest van de scholen.

    1. Ik heb drie jaar geleden stage gedaan op die school. Supertoffe school met veel zorg en begeleiding voor de leerlingen. Toen zaten er al ASO-leerlingen samen met TSO-leerlingen voor bepaalde vakken omdat die richtingen beter bij elkaar aansloten dan bij bepaalde andere ASO-richtingen.

  12. Ik laat BDW vaak over me heen gaan, maar hier gingen mijn haren ook van overeind staan. Het komt op mij ontzettend over als een uitspraak (‘visie’) van iemand die in Latijn-Grieks in vele opzichten lekker op z’n plaats zat, en dat nu met de nodige dosis nostalgie en behoudsgezindheid kost wat kost wilt laten zoals het is. En ondertussen blind blijft voor werkelijk alles eromheen.

    Anyway, heel mooi stukje blog. Ik hoop dat kranten dit ook oppikken 🙂

Leave a Reply to oon Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *